SALT Araştırma bünyesindeki Mimarlık ve Tasarım Arşivi'nin çalışmaları, Kalebodur'un desteğiyle yürütülecek. Arşive alınacak yapılar arasında yıkımı gündemde olan Beyazıt'taki İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi de var.
.jpg)
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fizik Bölümü, Üçlü Amfi, 1970'ler
SALT Araştırma, Altuğ-Behruz Çinici Arşivi
Kalebodur, SALT'la yaptığı uzun dönemli işbirliği çerçevesinde, SALT Araştırma bünyesinde bulunan Mimarlık ve Tasarım Arşivi'ne destek verecek. Yapı sektöründen kültür kurumlarına yönelik alışıldık destek mekanizmasının dışına çıkan bu adım, Türkiye'nin mimarlık ve tasarım geçmişine dair çeşitli nitelikteki belgenin kamuya erişimine ivme kazandıracak. Yoğun emek ve uzmanlıkla geliştirilen arşive doğrudan kaynak sağlayacak olan Kalebodur, böylelikle SALT'ın araştırma eksenli anlayışına ortaklık edecek.
Türkiye modernitesi bir 'tık' uzağınızda...
SALT Araştırma ile Kalebodur işbirliğinin duyurulduğu toplantıda konuşan SALT Araştırma ve Programlar Direktörü Vasıf Kortun, kültür ve sanat kurumlarının araştırma ve hafıza geliştirme görevine vurgu yaparak, 2008 yılından bu yana SALT Araştırma bünyesinde yer alan Mimarlık ve Tasarım Arşivi'nin bu süreçte ciddi bir birikime sahip olduğuna dikkat çekti. Kalebodur ile 4 yıldır devam eden işbirliğinin yeni bir boyuta taşındığını belirten Kortun, "Bu arşivin desteklenmesi Türkiye için de önemli. Kamuya açık olan bu arşiv sayesinde dünyanın her yerinden Türkiye modernitesi ile ilgili verilere ulaşılabilecek" dedi.
Bahadır Kayan, Meriç Öner, Vasıf Kortun
Fotoğraf: Mustafa Hazneci
Türkiye'nin ilk jenerik karo seramiğini üreticisi Kaleseramik'in, 57 senelik kurumsal hafızası ile arşivleme konusuna çok önem verdiğini belirten Kale Yapı Ürünleri Grubu Pazarlamadan Sorumlu Başkan Yardımcısı Bahadır Kayan, firmanın bugüne dek destek verdiği mimarlık kültürü faaliyetlerinden bahsetti ve SALT Araştırma ile başlattıkları yeni işbirliğinden duydukları memnuniyeti dile getirdi.
İstanbul Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Binası, Sedad Hakkı Eldem, Emin Onat, 1942-1944
SALT Araştırma & Rahmi M. Koç Arşivi, Sedad Hakkı Eldem Arşivi
"Beş yıl sonra ne olacağını bilmediğimiz yapıları arşivliyoruz"
SALT Araştırma ve Programlar Yöneticisi Meriç Öner ise, Kalebodur desteğiyle gerçekleşen "Modernin İcrası: Atatürk Kültür Merkezi 1946-1977" sergisinden başlayarak, Mimarlık ve Tasarım Arşivi bünyesinde bugüne dek sürdürülen çalışmalar hakkında ayrıntılı bilgi verdi.
Arşiv yapmanın Türkiye'de neye denk geldiğini, SALT Araştırma olarak bu konuda nasıl bir strateji benimsediklerini de aktaran Öner, "Belgeleri tarayıp arşivlemenin ötesinde bir şeyler yapmaya çalışıyoruz." dedi. Şandor Hadi ve Hüseyin Başçetinçelik'in yaptığı Beyazıt'taki İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi'nin yıkım ile karşı karşıya olduğunu hatırlatan Öner, "Beş yıl sonra ne olacağını bilmediğimiz bu yapıları da arşivliyoruz" şeklinde konuştu.
Modern mimarlık ve tasarım tarihine ışık tutan arşiv
2008'den bu yana çalışmaları sürdürülen Mimarlık ve Tasarım Arşivi, harita, pafta, çizim, eskiz, fotoğraf, yazışma ve posterler ile resmî ve kişisel evraklardan oluşan 200 bini aşkın belgeyi içeriyor. Harika-Kemali Söylemezoğlu, Ali Saim Ülgen, Hayati Tabanlıoğlu, Utarit İzgi, Sadi Öziş ve Kare Metal arşivleri ile Rahmi M. Koç Arşivi ortaklığında hazırlanan Sedad Hakkı Eldem Arşivi, saltresearch.org adresinde erişime açık bulunuyor.
Paul Bonatz'ın İstanbul üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi binasına ek bina önerileri, 1946
SALT Araştırma, Harika-Kemali Söylemezoğlu Arşivi
Hayati Tabanlıoğlu, Clemens Holzmeister ve Behruz Çinici ile birlikte TBMM önünde, 1978
SALT Araştırma, Hayati Tabanlıoğlu Arşivi
İlhan Koman GSA metal atölyesinde çalışırken, 1950'ler
SALT Araştırma, Sadi Öziş ve Kare Metal Arşivi
Dijitalleştirme ve kataloglama süreçlerinin tamamlanmasının ardından, gelecek iki yıllık dönemde, sırasıyla Azmi-Bediz Koz, Yıldırım Kocacıklıoğlu ve Interno, Altuğ-Behruz Çinici, Hüsrev Tayla ile Bedri Kökten arşivleri online ortamda incelemeye açılacak.
Interno Showroom, Nişantaşı, 1970'ler
SALT Araştırma, Yıldırım Kocacıklıoğlu Arşivi
Arşivler raftan çıkıp tartışmaya açılıyor
SALT, bu yıl içerisinde, Mimarlık ve Tasarım Arşivi içeriğinin tartışmaya açılacağı programlar da düzenleyecek. Bunların başında, İstanbul ve Ankara'da yapılacak olan, Altuğ-Behruz Çinici Arşivi odaklı konuşma ve gösterimler geliyor. SALT Araştırma'da şimdiye kadarki en geniş ve kapsamlı içeriği sunan Çinici belgeleri, bu mimarlık ofisinin çalışanlarının yanı sıra, çeşitli araştırmacı ve tarihçilerin katılacağı buluşmalarda yorumlanacak.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Kampüs ve Yaya Allesi, 1970'ler
SALT Araştırma, Altuğ-Behruz Çinici Arşivi
Yıkılmadan arşivlenecek!
Mimarlık ve Tasarım Arşivi'nin, Türkiye'de bu alandaki geçmişin izini süren faaliyetleri güncel tespitleri de kapsıyor. Bu çerçevede öncelikle, Beyazıt'taki İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi belgelenecek. Şandor Hadi ve Hüseyin Başçetinçelik tarafından 1969'da tasarlanan yapının, yeni bir kütüphaneye yer açmak için yakın gelecekte yıkılacağı biliniyor. SALT'ın yeni video kayıtları üzerinden, yapının nitelikleri ve günümüzdeki kullanımı ele alınacak.
Mimarlık ve Tasarım Arşivi hakkında:
Mimarlık ve Tasarım Arşivi, sanat, mimarlık, tasarım, şehircilik, sosyal ve ekonomik tarih konularına odaklı bir yayın koleksiyonu ile fiziki ve dijital belgeleri içeren kapsamlı bir arşivi bir araya getiren SALT Araştırma'nın ilgili bölümünü oluşturur.
Arşiv, araştırmacılara kaynak olmanın yanı sıra, sergi ve kamuya açık tartışma programları biçiminde değerlendirilir. Modern Denemeler 4: SALON (SALT Galata, 2012); Modernin İcrası: Atatürk Kültür Merkezi 1946-1977 (SALT Galata ve TSMD Mimarlık Merkezi, Ankara, 2013) ve Modern Türkiye'nin Osmanlı Mirasını Keşfi: Ali Saim Ülgen Arşivi (SALT Galata ve SALT Ulus, 2013) projeleri, nitelikleri açısından sergiye dönüştürülen tekil arşivlerdendir.
SALT Araştırma'da çok sayıda arşivin eş zamanlı işlenmesi, dönemler ve aktörler arasında ilişkileri ortaya koyan çapraz incelemeleri mümkün kılar. Sosyal tarihe yönelik diğer SALT Araştırma kaynakları ise, dönemsel ve bölgesel değerlendirmelerde derinleşme imkânı sunar. Kalebodur'un desteğiyle gerçekleştirilen YAZLIK: Şehirlinin Kolonisi (SALT Beyoğlu, 2014) projesi, bu olanaklarla arşiv ve kütüphanenin farklı katmanlarını bir arada kullanan sergilere örnektir.
SALT Araştırma'nın yayın ve belgelerden oluşan kaynakları saltresearch.org adresinde görüntülenebilir; tüm yayınları, Salı-Cumartesi günleri 10.00-20.00 saatlerinde, SALT Galata'da yer alan SALT Araştırma'da incelenebilir.