TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, proje yarışmalarına dair “Meslek Alanlarımıza Yönelik Hukuksuz Müdahaleler ve Proje Yarışmalarındaki Hak İhlalleri Kabul Edilemez” başlıklı bir basın açıklaması yaptı.
TMMOB Peyzaj Mimarları Odası olarak, kentlerimizin geleceğini şekillendiren, yaşam kalitemizi doğrudan etkileyen kentsel açık ve yeşil alanlara yönelik düzenlenen proje yarışmalarında, meslek disiplinimizin sistematik olarak dışlanmasını, mesleki bilgisizlikten kaynaklanan ve hukuksuzca yapılan hak ihlallerini şiddetle kınıyoruz.
Peyzaj Mimarlığı; bir yapının dışında kalan tüm kentsel açık alanların, kütle-boşluk ilişkisi içinde, ekolojik veri tabanlı bir disiplinle planlanması, tasarlanması, uygulanması ve yönetimi konusunda ihtisas sahibi bir meslek disiplinidir. Kent meydanları, parklar ve kentsel tasarım projeleri gibi konular, üst ölçekten alt ölçeğe kadar Peyzaj Mimarlığı mesleğinin ana çalışma alanını oluşturmaktadır. Bu durumda diğer meslek disiplinlerinin kendi ana uzmanlık alanlarında çalışmaları gerektiğini, peyzaj mimarlığı ve kentsel tasarım alanlarında ise yardımcı meslek olduklarını unutmamaları gerekmektedir.
Peyzaj Mimarlığı mesleği, uluslararası düzeyde ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) standartları ve ISCO-08 meslek sınıflandırmasında (Kod: 2162) bilimsel ve teknik bir uzmanlık alanı olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde de ilgili mevzuatlar ve TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Ana Yönetmeliği ile mesleki yetki ve sorumluluk alanlarımız net bir şekilde çerçevelenmiştir. Bu yasal ve bilimsel dayanaklar, mesleğimizin kentsel planlama ve tasarım süreçlerindeki rolünün vazgeçilmezliğini ve hukuksallığını şüpheye yer bırakmayacak şekilde ortaya koymaktadır.
Ancak, özellikle son yıllarda düzenlenen ve doğrudan Peyzaj Mimarlığı'nın ana çalışma alanı olan kentsel tasarım ve peyzaj mimarlığı odaklı yarışmalarda, meslek disiplinimizin temsiliyeti konusunda kasıtlı ve ciddi sorunlarla karşılaşmaktayız.
"Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Mühendislik, Kentsel Tasarım Projeleri, Şehir ve Bölge Planlama ve Güzel Sanatlar Eserleri Yarışmaları Yönetmeliği" jüri seçiminde, yarışma konusu işlerin meslek disiplinlerinin ağırlığına uygun bir dağılımın esas alınmasını açıkça belirtmiştir.
Buna rağmen, son beş yılda (2020-2025) mesleğimizi ilgilendiren 20 adet yarışma incelendiğinde; 5 kişilik asli jüriden oluşan 14 yarışmanın en az 10 tanesinde ve 7 kişilik asli jüriden oluşan 6 yarışmanın en az 4 tanesinde, Peyzaj Mimarlarına jüri teşkilinde yeterli sayıda yer verilmediği tespit edilmiştir. Bu durum, yönetmeliğin açık hükmünün ihlalidir ve kentsel tasarım odaklı yarışmalarda disiplinimizin eksik temsil edilmesine neden olmaktadır.
Bu hukuksuz ve meslek etiğine aykırı tutumun en güncel ve kabul edilemez örneği, Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından "SUYUN İZİNDE: Gençlik Parkı Havuzunun Uyarlanabilir Yeniden Kullanımı" Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması (http://www.mimarlarodasiankara.org/index.php?Did=13740) adıyla duyurulan yarışmadır.
Konusu itibarıyla doğrudan Peyzaj Mimarlığı meslek disiplininin yetki ve çalışma alanı içinde kalan bu yarışmanın, mesleki yetki alanı olmamasına rağmen neredeyse tamamen mimarlardan oluşan bir jüri ve mimarlık disiplinini önceleyen bir ekiple duyuruya çıkarılması, meslek alanlarının çerçevesinin bilinmemesinden kaynaklandığını ya da kasıtlı olarak yapıldığını gösteren meslek alanımıza yönelik hukuksuz bir müdahaledir.
Sorunlar sadece jüri temsiliyeti ile sınırlı değildir. Konusu açıkça peyzaj projesi veya kentsel tasarım ağırlıklı olan yarışmalarda dahi, Peyzaj Mimarlarının "ekip başı" olmasına izin verilmemesi veya bu hakkın başka meslek disiplinlerine tanınması gibi kısıtlayıcı uygulamalarla karşılaşılmaktadır. Bu durum, meslektaşlarımızın kendi ana çalışma alanlarına giren projelerde dahi liderlik yapmasını engellemektedir.
Odamızın adil temsil ve mesleki hakların korunması yönündeki tüm sözlü, yazılı ve hukuki girişimleri, bazı kurumlarca yönetmelik maddelerinin keyfi yorumlanmasıyla göz ardı edilmektedir. Bu ihlaller silsilesi, meslektaşlarımızı yıllardır mağdur etmektedir.
TMMOB Peyzaj Mimarları Odası olarak, kamu yararını ve mesleki haklarımızı savunmaktan vazgeçmeyeceğiz. Bu çerçevede, ilgili tüm idareleri ve özellikle meslek odalarını kendi bilimsel ve yasal sınırlarını bilmeye ve yasal düzenlemelere uymaya davet ediyoruz.
Kurumlardan talebimiz; yarışma konusu ve amacı doğrultusunda jüri teşkilinin yeniden gözden geçirilmesi, asli jüri üyeleri arasında ilgili meslek disiplinlerinin eşit dağılımının sağlanması ve konusu kentsel açık alan düzenlemesi olan yarışmalarda Peyzaj Mimarlığı disiplininin asgari jüri üye sayısı ile ekip başı olma haklarının korunmasına yönelik somut adımların atılmasıdır.
Mesleğimize ve meslektaşlarımıza yönelik bu haddini aşan, hukuksuz tutumu sergileyen kurum ve kişilere karşı her türlü yasal hakkımızı kullanacağımızı kamuoyuna saygıyla duyururuz.