RIBA Ödülleri bu yıl ilk kez küresel ölçeğe taşınıyor. Mimarizm'in sorularını yanıtlayan RIBA Uluslararası Ödülü Büyük Jüri Üyesi Philip Gumuchdjian, değerlerdirme kriterlerini bilinenin yerine bilinmeyeni ödüllendirecek şekilde tasarladıklarını belirterek, "Bizim henüz farkında bile olmadığımız problemlere çözüm üreten projeler arıyoruz" dedi.
Elli yıllık geçmişi olan RIBA Ödülleri'nin uluslararası ölçeğe taşınmasına nasıl karar verildi? Bunun ödül programına nasıl bir katkısı olacağını düşünüyorsunuz?
RIBA (Royal Institute of British Architects - Birleşik Krallık Mimarlık Enstitüsü), 1838 yılında uluslararası bir vizyonla kuruldu. O zamandan beri dünya düzeni yadsınamaz bir şekilde değişti ve şimdi yollarımız önceden hayal edemeyeceğimiz şekilde kesişebiliyor. Küresel çapta etkisini gösteren sosyal ayaklanmalara ve çevresel krizlere birlikte göğüs geriyoruz. Mimarlar da esas itibariyle bu meselelere olumlu katkıları olabileceğine inanıyorlar.
RIBA, dünyanın kozmopolit bir merkezi olan Londra’nın bir parçası ve dahil olduğu küresel platformda yenileşmeyi ve mükemmeliyetçiliği destekleyen bir kurum olarak öne çıkmak istiyor. RIBA ödül programı da kurucuların sosyal ve çevresel fayda sağlayan projelere verdiği önemi destekler nitelikte. Bu yıl ilk kez düzenlenen RIBA Uluslararası Ödülü'nün en önemli özelliği, dünyanın her yerinden projelere ve mimarlara açık olması. Bu yeni ödülün uluslararası mimarlar topluluğunu hiç olmadığı kadar yakınlaştırmasını umuyoruz.
Peki Uluslararası RIBA Ödülleri'ni diğer mimarlık yarışmalarından farklı kılan nedir?
Mimarlar, elektronik olarak birbirleriyle her zamankinden daha etkin bir şekilde bağlantı halindeler ama bu tabii ki mimari bir eserin kişide yarattığı duygusal deneyimin yerine geçemez. Benzer bir şekilde, hiçbir şey diğer mimarlarla bir araya gelerek onların deneyimlerini ve fikirlerini paylaşmamızın yakınından bile geçemez.
Diğer mimari ödül programlarının aksine, aday olan tüm binalar senede iki kez uzman jürimiz tarafından ziyaret edilecek. RIBA ödüllerinde jüri değerlendirme süreci çift yönlü bir fikir alışverişine ve mimarların seçilen projelere birden fazla ziyarette bulunmasına dayanıyor.
Değerlendirme sürecine ilişkin daha detaylı bilgi alabilir miyiz?
Aslında süreç gayet basit. Katılımcıların farklı coğrafi konumlarından dolayı değerlendirmenin ilk aşamasında ziyaretleri sınırlamamız gerekti. Yarışmaya başvuran tüm projeler, 20 mimardan oluşan bir kurul ve Londra'daki jüri tarafından inceleniyor. İlk değerlendirmenin ardından, kurul üyelerinin yapacağı ilk ziyaretler için en fazla 30 proje seçilecek. Ziyaretlerden sonra projeler tartışmaya açılarak, kısa listede yer alacak 6 proje belirlenecek. Büyük Jüri, finalist projeleri ziyaret ederek her birinde en az yarım gün geçirecek. Yarışmanın bu ilk senesinde Büyük Jüri'nin başkanlığını Richard Rogers üstlendi.
Yine sürecin bir parçası olarak, projesi jüri tarafından incelendiği sırada 40 yaşının altında olan, 'en umut vadeden genç mimarı' da keşfetmek için sabırsızlanıyoruz. Bu, RIBA Uluslararası Ödülü'nün sahibini belirlerken, küresel mimarlık topluluğundaki genç ve başarılı pratikleri keşfetmek için de çok büyük bir fırsat.
Web sitenizde "dünyayı değiştiren yapılar"ı ödüllendireceğinizi belirtiyorsunuz. Böyle bir yapıda bulunması gereken özellikler nelerdir? Jüri olarak öncelikli kriterleriniz neler?
RIBA Ödülleri, mimari tasarımda mükemmeliyeti ödüllendiren bir program olarak varlığını sürdürmekte. Öncelikli olarak çığır açan ve her ne kadar bu konsept zamanla şekil değiştirse de, 'kamu yararı' sağlayabilen tasarımların üzerinde duruyoruz. Geçmişte bunu başarmış örnekler aklıma geliyor. Bazıları etkileyici kamusal alanlar yaratırken, bazıları yaşadığımız ülkeye olan bakışımızı etkiledi, bazıları ise bizi önyargılarımızdan kurtulmaya ve neyin mümkün olup olmadığını tekrar düşünmeye davet etti.
Şimdiye kadar hayal edemediğimiz projeler arıyoruz. Bizim henüz farkında bile olmadığımız problemlere çözüm üreten projeler. Bu nedenle değerlerdirme kriterlerimiz, bilinenin yerine bilinmeyeni ödüllendirmemize olanak verecek şekilde tasarlandı.
Sürecimiz tecrübeye dayalı ve insancıl bir şekilde işliyor. Jürinin açık fikirliliğine ve jüri başkanının vizyonuna duyduğumuz güven ile hareket edeceğiz. Jüri üyeleri her sene değişecek ama İngiltere’den ve yurtdışından RIBA Altın Madalya'sına değer görülmüş kişilerin jürideki varlığını devam ettirebilmeyi umuyoruz. Böylelikle küresel misyonumuzu daha iyi yansıtacağımızı ve güçlendireceğimizi düşünüyoruz.
Başvurulara ilişkin dikkatimizi çeken bir nokta da "sürdürülebilirlik raporu". Bu konuda ayrı bir rapor istemenizin temel amacı nedir? Sürdürülebilirlik konusunun, bu yıl ilki düzenlenen uluslararası yarışmanın kalıcı bir başlığı olacağını söyleyebilir miyiz?
İyi tasarlanmış şehirler ve binalar, çevresel problemlerin azaltılmasına önemli bir katkı sağlayabilir. Bize göre, verimli kaynak kullanımı iyi tasarımın olmazsa olmazı ve İngiltere’den katılan tüm projelerin enerji performanslarını bize sunmalarını bekliyoruz. Enerji alanında yenilik sağlayan projeleri ödüllendirme konusunda istekliyiz. Diğer yandan, böyle küresel ölçekli bir yarışmada farklı sosyal, çevresel ve ekonomik bağlamlarda ortaya çıkan projelerin var olacağının farkındayız.
Son olarak yarışmacılara iletmek istediğiniz özel bir mesaj var mı?
Hedefimiz, yenilikçi mimari düşünceyi ve toplumsal olarak karşı karşıya olduğumuz sorunlara çığır açan inşai çözümler üreten tasarım işbirliklerini desteklemek. Kendisi de sürekli evrilen bir meslek olan mimarlığın, insanların yaşamını iyi yönde değiştirme yeteneğine sahip olduğuna inanıyoruz.
RIBA Uluslararası Ödülü tüm mimarların katılımına açık. Hem tanınmış, hem de genç mimarlara ait projelerin meslektaşları tarafından incelenmesine olanak tanıyor. Kişisel faydanın da ötesinde, yaratıcılıklarının zenginliğini ve çeşitliliğini göstermeleri için küresel mimarlık topluluğuna sunulmuş inanılmaz bir fırsat.
* * *
Türkiye'den mimarların katılımına açık olarak düzenlenen yarışmanın son başvuru tarihi 8 Mart 2016. Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.