Cahit Yılmaz tarafından, Türk çiniciliğinin ve seramik sanatının daha sağlıklı biçimde tanımlanabilmesine katkı sağlamak amacıyla hazırlanan “Seramik ve Çini Terimleri Sözlüğü” başlıklı kitap YEM Yayın tarafından yayımlandı.
Cahit Yılmaz tarafından hazırlanan ve YEM Yayın tarafından yayımlanan “Seramik ve Çini Terimleri Sözlüğü” kitapta çini ve seramik üretim malzeme, araç, teknik, yöntemlerinden motif, renk kullanımlarına; tarihi üretim merkezlerinden yöresel karakteristik ayrıntılara; ünlü çini ustalarından üsluplara uzanan geniş bir perspektif sunuluyor. Çininin yanı sıra seramik, keramik, arkeoloji, mimarlık alanlarına ait terimlere de yer verilerek zenginleştirilen, bir sözlükten çok daha derinlikli bilgilerin sunulduğu kitapta, açıklamaları verilen kavramların özgün örnekleri çok sayıda renkli fotoğraf ve çizim eşliğinde veriliyor. Böylece okuyucu ile birçoğu özel koleksiyonlarda bulunan ve ilk kez bu kitapta sunulan çok zengin bir eserler manzumesi de paylaşılıyor.
“Çini, süsleme sanatları içinde belki de en görkemli olanıdır” diyen Cahit Yılmaz, böyle bir çalışmayı hazırlama gerekçesini şöyle anlatıyor:
“Çini üzerine yapılan araştırma ve yayınlarda dikkat çeken önemli bir sorun, çini terminolojisinin yeterince sistematik olmaması ve bir bütünlük arz etmemesidir. Aynı kavramların farklı yazarlar tarafından farklı şekillerde kullanıldığını görmekteyiz. Terimlerin tanımları, kapsamları, birbirleriyle olan benzerlikleri ya da farkları net biçimde ortaya konmamıştır. Özellikle “çini” kelimesi, farklı coğrafyalarda farklı terimlerle ifade edilmiştir. İran, Türkistan ve Anadolu’da bu sanat dalına kaşi denirken, Türkçeye sonradan giren çini kelimesi yaygınlık kazanmış ve yerleşmiştir. Geriye dönüş mümkün olmamakla birlikte, bu kelimenin kökeni ve kullanımı üzerine düşünmek, terminoloji tartışmasının önemli bir parçasıdır.
Batı dillerinde de benzer bir karmaşa söz konusudur diyebiliriz. Fransızlar bu kavramı céramique, İngilizler ceramic veya tiles, Almanlar ise keramik olarak adlandırmışlardır. Türkiye’deki araştırmacılar, bu terimleri kendi ekollerine göre doğrudan almış, çoğu zaman çini, seramik ve keramik kelimelerini birbirlerinin yerine kullanmışlardır. Oysa bu terimler arasında ciddi anlam farkları bulunmaktadır. Bu gözlemlerden yola çıkarak çini sanatıyla ilgili yazım, anlatım ve öğrenme süreçlerinde terminolojinin büyük önem taşıdığını fark ettim. Terminoloji, sanatın alfabesidir; alfabeyi bilmeden okumak da yazmak da mümkün değildir…
Kütahya’da görev yaptığım 25 yıl boyunca çini sanatına ilgi duydum, bu sanatı yerinden ve ustalarından öğrenme fırsatı buldum. Hem teorik hem pratik birikimle çini üretmeye başladım; üç kişisel sergi açtım, on yedi makale kaleme aldım ve baskı aşamasında olan üç kitap çalışması hazırladım. Yaklaşık 40 yıldır Kütahya çinisini bire bir yaşadım... Amacım, bu kadim sanatı öğrenmek, öğretmek ve araştırmak isteyenlere sağlam bir referans kaynağı sunmaktır. Dilerim ki bu çalışma, daha kapsamlı ve nitelikli eserlerin yazılmasına ilham verir…”
Dr. Cahit Yılmaz hakkında
1950 yılında Artvin’in Arhavi ilçesinde doğdu. Evli ve bir çocuk babası olan Cahit Yılmaz, 1976 yılında tıp fakültesinden mezun oldu; 1980’de göz hastalıkları uzmanı unvanını aldı. 1983 yılında atandığı Kütahya’da 25 yıl boyunca göz hastalıkları uzmanı olarak görev yaptı.
Çini sanatının başkenti kabul edilen Kütahya’da, bu kadim sanata büyük bir ilgi ve sempati geliştirdi. Çininin tüm yapım aşama ve inceliklerini, teorik ve pratik yönleriyle öğrenme fırsatı buldu. Göz cerrahı titizliğiyle motif ve kompozisyonlarını sır altına nakşederek kendi çini eserlerini üretmeye başladı.
“Tıbbiyeden her şey çıkar, arada sırada doktor da çıkar” düşüncesini kanıtlarcasına, çini alanında verdiği eserleri paylaşmak üzere Kütahya, Bursa ve Ankara’da üç kişisel sergi açtı. 25 yıl boyunca yerel sanatçılarla birebir temas kurarak Kütahya çini tarihine dair kapsamlı bilgi topladı. Bu araştırmalar sonucunda, Kütahya çini tarihine dair 17 makale kaleme aldı ve değerli bir arşiv oluşturdu. Son 40 yılın Kütahya çini sanatına birebir tanıklık etmiş, bu süreçte derlediği bilgileri çeşitli kitaplarda yayımlayarak kültür ve sanat mirasımızın gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla çalışmalarına ara vermeksizin devam etmektedir.
Türk Çinisinin Büyük Ustası Hafız Mehmet Emin Efendi, (Dergâh Yayınları, 2024) ve Seramik ve Çini Terimleri Sözlüğü (YEM Yayın, 2025) adlı iki kitabı bulunan Cahit Yılmaz’ın; Ankara’da Çini Bezemeli Mimari Yapılar, İstanbul’da Çini Bezemeli İskeleler, Türk Çini Süslemeciliğinde Kullanılan Motifler, Türklerde Çini Üretim Merkezleri, İskeleler Dünyası İstanbul, Kütahya Çini ve Keramik Tarihi başlıklı kitaplarının yayın hazırlıkları da YEM Yayın tarafından sürdürülüyor.